«Το Τελευταίο Όνειρο»: Δώδεκα ιστορίες γεμάτες αγάπη, λύτρωση και σουρεαλισμό

Pedro Almodóvar: “Το Τελευταίο Όνειρο”

Μετάφραση: Μαρία Παλαιολόγου
Εκδόσεις Διόπτρα
Σελ: 216

Εχοντας πρόσφατα κερδίσει το Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία για την πρώτη αγγλόφωνη ταινία του «Το διπλανό δωμάτιο» (με πρωταγωνίστριες τις Τζούλιαν Μουρ και Τίλντα Σουίντον, κυκλοφορεί ήδη στις ελληνικές αίθουσες από την Tanweer), ο Πέδρο Αλμοδόβαρ αποφάσισε να εκδώσει και το πρώτο του βιβλίο όπου συγκέντρωσε με τη βοήθεια της προσωπικής βοηθού του, Λόλα Γκαρθία, δώδεκα αδημοσίευτες ιστορίες από το αρχείο του, γραμμένες από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 έως σήμερα.

Το βιβλίο «Τελευταίο όνειρο» («El Ultimo Sueno», στα ελληνικά από τις εκδ. Διόπτρα, σελ. 216) φέρει την υπογραφή του διάσημου σκηνοθέτη από την πρώτη σελίδα μέχρι και την τελευταία. Ο Αλμοδόβαρ καταπιάνεται με θέματα υπαρξιακά, γεμίζοντας συναισθηματική ένταση την κάθε παράγραφο, και μετουσιώνει την κινηματογραφική του αισθητική σε λέξεις. Οι ιστορίες του είναι ένα κράμα αυτοβιογραφίας και φαντασίας. Από την εισαγωγή μάς ξεκαθαρίζει ότι αυτά που θα διαβάσουμε είναι ημιτελή, διηγήσεις ενός παιδιού, εφήβου και ενήλικα διαδοχικά, γραμμένα, όμως, όταν ακόμα δεν είχαν κατασταλάξει μέσα του όλα όσα αφορούν την κινηματογραφική του τέχνη.

Παρά την έλλειψη εμπειρίας που διαφαίνεται σε αρκετές από τις ιστορίες, ο πυρήνας των θεματικών που θα τον απασχολούσαν αργότερα ως σκηνοθέτη και σε όλη τη διάρκεια της έως τώρα καριέρας του είναι διακριτός και ξεκάθαρος. Η αγάπη, η θλίψη, η απώλεια, ο επαναπροσδιορισμός και η λύτρωση καθώς και η έννοια της μητρικής φιγούρας έχουν πρωταρχικό ρόλο. Η γλώσσα του Αλμοδόβαρ είναι καθαρή, εύκολα κατανοητή, κάποιες στιγμές αγγίζει τον σουρεαλισμό, άλλοτε είναι τολμηρή ή γεμάτη συμβολισμούς. Οι περιγραφές του είναι γεμάτες ζωντάνια, οι χαρακτήρες του μοιάζουν αρκετές φορές πρωτόλεια των χαρακτήρων που θα συναντήσουμε στα μετέπειτα κινηματογραφικά του έργα, όπως στην ιστορία «Η επίσκεψη», που αποτέλεσε χρόνια μετά τη βάση για την ταινία «Κακή εκπαίδευση» («La mala educación», 2004, 105’).

Το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε, με τον καθολικισμό να παίζει πρωταρχικό ρόλο στη ζωή του, έχουν διαμορφώσει ώς έναν βαθμό και τις θεματικές με τις οποίες ασχολείται, ενώ όποτε βρίσκει ευκαιρία «χτίζει» γύρω από αυτόν ευφάνταστες σουρεαλιστικές ιστορίες όπως αυτή στο «Η ιεροτελεστία του καθρέφτη», που συνδυάζει την αισθητική μιας B-movie ταινίας με queer βαμπιρισμό. Οι ιστορίες του είναι όπως λέει και ο ίδιος «στιγμιότυπα της ζωής μου», με τέσσερις από αυτές να έχουν μέσα τους ξεκάθαρα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Η συγκινητική ιστορία από όπου παίρνει τον τίτλο του το βιβλίο, το «Τελευταίο όνειρο», είναι η καταγραφή της τελευταίας μέρας της μητέρας του σ’ αυτόν τον κόσμο και η ιστορία «Αντίο ηφαίστειο», ένα γράμμα αγάπης και σεβασμού στη Μεξικάνα τραγουδίστρια, τη μούσα του, Τσαβέλα Βάργκας.

Κι οι δυο ξεχωρίζουν και «αγγίζουν» τον αναγνώστη. Ακόμη αποτελεί ευχάριστη έκπληξη η ιστορία «Η ζωή και ο θάνατος του Μιγκέλ», που γράφτηκε το 1967, όταν ο 18χρονος τότε συγγραφέας πραγματευόταν ήδη το θέμα του χρόνου και της μνήμης ως μια ρευστή έννοια, αντιστρέφοντας τη διαδικασία της φύσης, καθώς οι άνθρωποι «γεννιούνται» αφού έχουν πεθάνει και ζουν τη ζωή τους αντίστροφα (όπως συμβαίνει και στον πρωταγωνιστή της ταινίας του Ντέιβιντ Φίντσερ «Η απίστευτη ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον», 2008), καταφέρνοντας μέσα σε λίγες σελίδες να αναδείξει αρκετά φιλοσοφικά ζητήματα.

Ο αναγνώστης που έχει επαφή με το κινηματογραφικό σύμπαν του Αλμοδόβαρ θα απολαύσει τις μικρές ιστορίες του και θα ρίξει μια κλεφτή ματιά στο παρελθόν του σκηνοθέτη. Θα αντιληφθεί πώς και πότε γεννήθηκαν οι μετέπειτα ιδέες/θεματικές με τις οποίες θα καταπιανόταν τα επόμενα χρόνια στη φιλμογραφία του, ενώ με τη φαντασία του μπορεί να αναπλάσει σε κινηματογραφικά έργα τις ιστορίες, μέσα από τις όμορφες περιγραφές του συγγραφέα, και να φανταστεί πώς θα ήταν όλες αυτές πλαισιωμένες με τα ζωντανά χρώματα και τη διάσημη πια αλμοδοβαρική αισθητική. Το βιβλίο λειτουργεί όμως και στους αναγνώστες που δεν έχουν επαφή με τη φιλμογραφία του, καθώς οι ιστορίες μπορούν να σταθούν επάξια ως μικρές αφηγήσεις και να προτρέψουν τον αναγνώστη να εξερευνήσει το κινηματογραφικό σύμπαν του συγγραφέα, ένα σύμπαν που επαναπροσδιόρισε την έννοια του μελοδράματος και ξεχώρισε από την πρώτη στιγμή για την τολμηρότητά του.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (15-11-2024)