Τζόκερ: Τρέλα για δύο

★★☆☆☆ (Joker: Folie à Deux, Η.Π.Α., 2024, 138’)

• Σκηνοθεσία: Τοντ Φίλιπς

• Ηθοποιοί: Χοακίν Φίνιξ, Lady Gaga, Μπρένταν Γκλίσον, Κάθριν Κίνερ, Ζαζί Μπιτζ

Ο Τοντ Φίλιπς σκηνοθετεί έπειτα από πέντε χρόνια την συνέχεια της ταινίας «Τζόκερ» (Joker, 2019, 122’), που αποτέλεσε απρόσμενη εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία κερδίζοντας τον Χρυσό Λέοντα στο 76ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας και ένα Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για την εξαιρετική ερμηνεία του Χοακίν Φίνιξ.

Η συνέχεια βρίσκει τον Άρθουρ Φλεκ έγκλειστο στο ψυχιατρικό άσυλο Άρκαμ, εν αναμονή της δίκης του για τα εγκλήματα που διέπραξε ως Τζόκερ. Ενώ παλεύει με τη διχασμένη του προσωπικότητα, ανακαλύπτει την πραγματική αγάπη στο πρόσωπο μιας άλλης τροφίμου της Λι Κουίνζελ (Χάρλευ Κουίν) και μέσω της κοινής τους τρέλας βιώνουν ένα αλλόκοτο, γεμάτο παραφροσύνη μουσικό ταξίδι.

Συνδυάζοντας το δικαστικό δράμα με το μιούζικαλ η ταινία ανοίγει με μια ευφάνταστη σεκάνς animation για να συνεχίσει ως μια άνευρη ταινία που αφήνει στην άκρη τις εξάρσεις βίας και τις εντάσεις της πρώτης και επιχειρεί μια βαθύτερη ανάλυση του πρωταγωνιστή και της τοξικής του σχέσης με την Χάρλευ Κουίν. Η σκιαγράφηση αυτής της τοξικής σχέσης όμως δεν λειτουργεί πολύ καλά κυρίως γιατί ο χαρακτήρας της Gaga είναι μονοδιάστατος, χωρίς βάθος (μεγαλύτερο βάθος έχει η Χάρλευ Κουίν στο ομώνυμο σατιρικό animation του HBO Max) αλλά και λόγω της έλλειψης χημείας μεταξύ των δυο πρωταγωνιστών, - που θα μπορούσε όμως να δικαιολογηθεί εν μέρη καθώς μέσω αυτής τονίζεται η τοξική σχέση του ζευγαριού όπου η «αγάπη» τους προέρχεται πρώτα απ’ όλα από τον «άρρωστο» θαυμασμό της Κουίν για τον Τζόκερ -. Η σχέση τους που σκιαγραφείται τόσο καλά σε διάφορα κόμικς χάνει εδώ την δυναμική της, γιατί οι δυο αυτοί χαρακτήρες δεν μπορούν να αποδοθούν απολύτως ανθρώπινα. Ο Τζόκερ και η Χάρλευ Κουίν έχουν  μεγαλύτερο ενδιαφέρον ως καθαρόαιμοι παρανοϊκοί κακοί που τους συνδέει μια σχέση αγάπης/μίσους και αλληλεξάρτησης παρά όταν εντάσσονται σε ένα πιο ρεαλιστικό πλαίσιο.

Οι καλοστημένες μουσικές σκηνές, με την Gaga να εκτελεί τα τραγούδια εξαιρετικά, έχοντας αδικαιολόγητα λιγότερο χρόνο στην κινηματογραφική οθόνη από ότι περιμένεις, δεν λειτουργούν καθώς δεν προσθέτουν κάτι καινούργιο στην πλοκή, ούτε την οδηγούν μπρος τα εμπρός. Ο Φίλιπς είναι συγκρατημένος σκηνοθετικά και σεναριακά δίνοντας μεγάλο βάρος στην απομυθοποίηση του Τζόκερ, κατεβάζοντάς τον από το βάθρο που άθελα (;) του ανέβασε με την πρώτη ταινία. Το πρόβλημα της ταινίας έγκειται ακριβώς σε αυτή την προσπάθεια: η αποκαθήλωση του Τζόκερ και κατ’ επέκταση της προηγούμενης ταινίας μοιάζει να είναι ο μόνος λόγος που έγινε αυτό το σίκουελ. Τονίζει το πόσο λάθος αντιλήφθηκε μια μερίδα κοινού την αμοραλιστική διάθεση της προηγούμενης ταινίας, αλλά όντως την αντιλήφθηκε λάθος ή όταν καταλήγεις να σκηνοθετείς ένα έργο χωρίς ξεκάθαρη άποψη και χωρίς την απαραίτητη πολιτική σκέψη για τα λεγόμενα σου καταλήγεις να προσελκύεις, να συσπειρώνεις ένα τέτοιο κοινό και έπειτα να προσπαθείς να δώσεις την απάντησή σου (ή να «ξεπλύνεις» την συνείδησή σου) μέσα από ένα δικαστικό δράμα/μιούζικαλ;

Ο Φίλιπς αδυνατεί να ξεπεράσει το παραπάνω εμπόδιο και μοιάζει «εγκλωβισμένος» μέσα σε αυτό, παρουσιάζοντας ένα Τζόκερ αποδυναμωμένο αφηγηματικά που δεν έχει να προσφέρει κάτι περισσότερο στην ιστορία της πρώτης ταινίας. Αν και στην πρώτη ταινία ο Τζόκερ ως μοναχικός χαρακτήρας, όπου βλέπουμε ένα origin story λειτουργεί, στο δεύτερο μέρος λείπει ένα πολύ σημαντικό στοιχείο: ο ανταγωνιστής του, ο Μπάτμαν. Όπως λέει ο ίδιος ο Τζόκερ στο Μπάτμαν, στο κόμικ «Injustice: God Among Us»: «You keep me going, you’re who I perform for. You’re the reason I smile» (Με κάνεις να θέλω να συνεχίσω, είσαι αυτός για τον οποίο παίζω. Είσαι ο λόγος που χαμογελάω.»). Και χωρίς τον Μπάτμαν στην δεύτερη συνέχεια, δεν υπάρχει ο λόγος να δούμε τον Τζόκερ να δίνει την άνευρη παράστασή του.

*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (03-10-2024)