Δαχομέη
★★★☆☆ (Dahomey, Γαλλία, Σενεγάλη, Μπενίν, 2024, 68’)
Σκηνοθεσία: Ματί Ντιόπ
Έχοντας κερδίσει την Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, το ντοκιμαντέρ της Μάτι Ντιοπ μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ, όχι μόνο γιατί μας αφορά σαν χώρα άμεσα, αλλά και γιατί είναι καιρός να ανοίξει ένας σοβαρός διάλογος για τα εγκλήματα των αποικιοκρατών και την πολιτιστική λεηλασία στην οποία προέβησαν, αρνούμενοι ακόμα και σήμερα να επιστρέψουν πολλά από τα κλοπιμαία τους.
Στις 9 Νοεμβρίου 2021, 26 βασιλικοί θησαυροί από τη Δαχομέη ετοιμάζονται να φύγουν από το Παρίσι για να επαναπατριστούν στον τόπο προέλευσης τους, στο σημερινό Μπενίν. Μαζί με χιλιάδες άλλα, αυτά τα έργα λεηλατήθηκαν κατά τη διάρκεια της εισβολής του γαλλικού αποικιοκρατικού στρατού το 1892. Ένα από τα αγάλματα αφηγείται το χρονικό της αρπαγής και το δέος της επιστροφής σε ένα νέο κόσμο. Στο Πανεπιστήμιο του Μπενίν οι φοιτητές, εκπρόσωποι μια νέας γενιάς συζητούν και αντιπαρατίθενται γύρω από τη σημασία της χειρονομίας, ανασύροντας σκοτεινές μνήμες αποικιοκρατίας.
Με μια συμπυκνωμένη αφήγηση των 68’, - που δεν βοηθάει σίγουρα στην πλήρη κατανόηση και εξερεύνηση της ιστορίας του Μπενίν -, η Ντιόπ μέσα από την καταγραφή συζητήσεων ανάμεσα σε φοιτητές και την κοινότητα ξετυλίγει την ιστορία της επιστροφής των βασιλικών θησαυρών. Την ενδιαφέρει κυρίως να αναδείξει την σημασία του επαναπατρισμού και της αποκατάστασης της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας χώρας, που συμβάλει σημαντικά ώστε η ίδια η κοινότητα να αντιληφθεί τι σημασία του πολιτισμού, της ιστορίας της και να βρει την ταυτότητά της η οποία αλλοιώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους αποικιοκράτες. Κινηματογραφώντας με εξαιρετικό τρόπο την διαδικασία αποκατάστασης και επαναπατρισμού των αντικειμένων η Ντιοπ δεν αρκείται σε αυτό και προσθέτει την δική της σκηνοθετική πινελιά, βάζοντας ένα άγαλμα να εξιστορεί, - στην γλώσσα Φον -, την ιστορία της αρπαγής του και κατ’ επέκταση την ιστορία του τόπου.
Αυτή η πινελιά όμως δεν βοηθάει, η ιδέα δεν εκτελείται σωστά και μοιάζει παρωχημένη, η αλλοίωση της φωνής και τα ηχητικά εφέ δεν λειτουργούν και περισσότερο αποσυντονίζουν την στρωτή αφήγηση και την εξαιρετική παρατήρηση των ανθρώπων που συμμετέχουν στις διάφορες συζητήσεις παρα την ενδυναμώνουν. Όμως τελικά καθώς το ντοκιμαντέρ τελειώνει αντιλαμβάνεσαι την σημασία του ως ένα ακτιβιστικό έργο που προσπαθεί να ανοίξει έναν διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν (αποικιοκρατισμός) και το παρόν (πραγματική ταυτότητα των καταπιεσμένο λαών).
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (24-10-2024)
