Η ταξιδιώτισσα
★★★☆☆ (A Traveler's Needs, Νότια Κορέα, 2024, 90’)
Σκηνοθεσία: Χονγκ Σανγκ-σου
Ηθοποιοί: Ιζαμπέλ Ιπέρ, Λι Χιε-γιόνγκ, Κουόν Χε-χιο
Ο Χονγκ Σανγκ-σου επιστρέφει με την 31η μεγάλου μήκους ταινία του, η οποία του χάρισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο 74ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου. Πιστός στη μινιμαλιστική του αισθητική και στους αργούς ρυθμούς, ο Κορεάτης δημιουργός συνθέτει μια ήρεμη, σχεδόν φιλοσοφική εξερεύνηση της καθημερινότητας της πρωταγωνίστριάς του και των σχέσεων που διαμορφώνει με τους ανθρώπους γύρω της.
Η Ιρις, μια εκπληκτική όπως πάντα Ιζαμπέλ Ιπέρ, ζει στη Νότια Κορέα διδάσκοντας γαλλικά με μια ανορθόδοξη μέθοδο. Συνομιλεί με τους σπουδαστές της στα αγγλικά και μεταφράζει τις σκέψεις τους στα γαλλικά. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, η Ιρις δεν περιορίζεται στον ρόλο της καθηγήτριας, αλλά λειτουργεί περισσότερο σαν ψυχολόγος που «χαρτογραφεί» τους συνομιλητές της. Παράλληλα, περνά τις μέρες της περιπλανώμενη σε διάφορα μέρη, με τον σκηνοθέτη να καταγράφει με χαρακτηριστική επανάληψη την καθημερινότητά της.
Αυτή η καταγραφή αποτελεί τον πυρήνα του έργου, όπως συμβαίνει σχεδόν με όλες τις ταινίες του Σανγκ-σου, ο οποίος εξερευνά την υπαρξιακή αναζήτηση όχι τόσο της πρωταγωνίστριας όσο των ανθρώπων με τους οποίους συνομιλεί. Η Ιρις λειτουργεί σαν μηχανισμός αποκάλυψης των βαθύτερων αναγκών των άλλων, ενώ η ίδια φαίνεται να έχει λιγότερο ενδιαφέρον. Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στο επίκεντρο του φακού τού Σανγκ-σου, τελικά είναι απλώς η αφορμή για την αποκάλυψη των γύρω της. Είναι μια ταξιδιώτισσα (μια flâneuse) που περιπλανιέται και διαπερνά τις ζωές διάφορων ανθρώπων, με απώτερο σκοπό (;) να δημιουργήσει, μέσω της «αλλόκοτης» συμπεριφοράς της, ένα μονοπάτι ψυχικής απελευθέρωσης για τους συνανθρώπους της. Τα κίνητρά της, όμως, κινούνται σε μια γκρίζα ζώνη, καθώς τη βλέπουμε να ζει ανέμελα, παρά τις οικονομικές δυσκολίες της, περιφερόμενη από δω και από κει, πίνοντας makgeolli (παραδοσιακό κρασί της Κορέας). Ο θεατής μένει ανήμπορος να αντιληφθεί τις προθέσεις της, τις φιλοδοξίες της και αν ο σκοπός της είναι πράγματι να διδάξει ή να βοηθήσει τους σπουδαστές, ή αν απλώς προσπαθεί να βγάλει χρήματα για να ζήσει.
Ο Χονγκ, με το γνωστό του στιλ, στήνει γεωμετρικά κάδρα, αφήνει την κάμερα να καταγράφει, δεν την κινεί παρά μόνο όταν χρειάζεται για να ζουμάρει πάνω σε ένα θέμα, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Το μοτίβο της επανάληψης δημιουργεί μια αίσθηση οικειότητας, η καθημερινότητα σπάνια αποτυπώνεται τόσο ειλικρινά στις ταινίες, η καθημερινότητα που βιώνουμε και μοιάζει ανιαρή, μέσα από τον κινηματογραφικό φακό του Χονγκ ανάγεται σε κάτι πιο καίριο και σημαντικό.
Η «Ταξιδιώτισσα» μπορεί να χάνει τη δυναμική της καθώς η επανάληψη σκηνών δεν έχει την ίδια βαρύτητα με τις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη και ίσως ο χαρακτήρας της Ιρις να είναι αρκετά πιο σχηματικός από ό,τι θα έπρεπε για έναν πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά η ταινία είναι το σπάνιο κομμάτι ενός άμεσου σινεμά, που από μέσα του πηγάζει ένας βαθύτερος στοχασμός για τη ζωή.
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (27-03-2025)
