Ο Δάσκαλος που Υποσχέθηκε τη Θάλασσα
★★★☆☆
(El maestro que prometió el mar, Ισπανία, 2023, 105’)
Σκηνοθεσία: Πατρίσια Φοντ
Ηθοποιοί: Ενρίκ Αουκέρ, Λάια Κόστα
Βασισμένη στο βιβλίο του Φρανσέσκ Εσκριμπάνο: «Άντονι Μπενάγιες: Ο δάσκαλος που υποσχέθηκε τη θάλασσα» και την πραγματική ιστορία του δασκάλου Άντονι Μπενάγιες, μίας εμβληματικής φιγούρας του αντιφασισμού στην Ισπανία την περίοδο του Ισπανικού εμφυλίου, η Πατρίσια Φορντ σκηνοθετεί μια συγκινητική ταινία, που προσπαθεί να ρίξει φως σε μια από τις σκοτεινότερες περιόδους στην ιστορία της Ισπανίας.
Η Αριάδνα προσπαθεί να εκπληρώσει την τελευταία επιθυμία του παππού της, ταξιδεύοντας στον τόπο γέννησης του, ψάχνοντας τα ίχνη του προπάππου της, ο οποίος είχε εξαφανιστεί κατά τον Ισπανικό εμφύλιο. Ψάχνοντας όσους ντόπιους παρέμεναν στη ζωή, όλες τους οι διηγήσεις συγκλίνουν σε ένα εμβληματικό όσο και χαρισματικό πρόσωπο : τον δάσκαλο του χωριού Άντονι Μπενάγιες που αποπειράθηκε να εφαρμόσει στο απομονωμένο ορεινό χωριό μία πρωτοποριακή και ελευθεριακή μέθοδο διδασκαλίας, τη μέθοδο του Γάλλου εκπαιδευτικού Φρενέ (Freinet). Ο Άντονι Μπενάγιες κατάφερε να εμπνεύσει τα παιδιά να διαλέξουν τις κλίσεις τους και τους υποσχέθηκε να τους δείξει τη θάλασσα που μέχρι τότε δεν είχαν ποτέ τους δει…
Χρησιμοποιώντας αφήγηση που εναλλάσσεται μεταξύ παρόν και παρελθόν, η Φορντ επιχειρεί μια σκιαγράφησή των δυο πρωταγωνιστών της, εξαιρετικοί στους ρόλους τους η Λάια Κόστα και Ενρίκ Αουκέρ, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια νοητή γέφυρα ανάμεσα στο σήμερα και το χθες εξερευνώντας την σημασία της μνήμης αλλά και του τραύματος που περνά από γενιά σε γενιά και απεικονίζεται μέσα από τον χαρακτήρα του παππού της Αριάδνα που δεν έμαθε ποτέ που βρίσκεται το σώμα του νεκρού πατέρα του. Η εξερεύνηση της μνήμης στην προκειμένη περίπτωση λειτουργεί όχι μόνο ως μια υπενθύμιση και εφόδιο για τις νέες γενιές αλλά και ως φάρμακο για την επούλωση των ανοιχτών πληγών του παρελθόντος.
Η Φορντ χειρίζεται με ευκολία την παράλληλη αφήγηση και καταφέρνει να αποφύγει τις μελοδραματικές εξάρσεις ενώ όταν χρειάζεται να δείξει το σκληρό πρόσωπο του πολέμου το κάνει αποτελεσματικά χωρίς όμως να υπερβάλλει και να θέλει να επικεντρώσει το βλέμμα του θεατή στην βία. Κυρίως ενδιαφέρεται να τονίσει την αισιοδοξία που πηγάζει μέσα από τις πράξεις του δασκάλου που αποτελεί μια πηγή φωτός, μια αντίθεση στο σκοτάδι που περιβάλλει το συντηριτικό χωριό και μόνο προς το τέλος αυτό το σκοτάδι καταφέρνει να διεισδύσει ολοκληρωτικά όταν η ανέμελη, παιχνιδιάρικη ζωή που προσπαθεί να εμφυσήσει στα παιδιά ο Μπενάγιες διακόπτεται από την βία του πολέμου.
Η ταινία αφηγηματικά αποδυναμώνεται λόγω ενός σεναρίου που ακολουθεί την πεπατημένη ενώ σκηνοθετικά ο υποτονικός ρυθμός που δεν αλλάζει ακόμα και σε σκηνές που περιμένεις την έξαρση στερεί από την ταινία μια ζωντάνια και αμεσότητα . Η αποστασιοποίησης που διατηρεί η Φορντ σε όλη σχεδόν την ταινία, έχοντας μια καταγραφική ματιά των γεγονότων δεν την βοηθά να τολμήσει να εισχωρήσει ακόμα πιο βαθιά στα θέματά της.
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (29-08-2024)
