Maria
★★★☆☆ (Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., Γαλλία, Γερμανία, 2024, 119’)
Σκηνοθεσία: Πάμπλο Λαραΐν
Ηθοποιοί: Αντζελίνα Τζολί, Πιερφραντσέσκο Φαβίνο, Άλμπα Ρορβάχερ, Βαλέρια Γκολίνο, Κόντι Σμιτ-ΜακΦι, Αγγελίνα Παπαδοπούλου, Λυδία Κονιόρδου
Με την νέα του ταινία «Maria» ο Χιλιανός σκηνοθέτης Πάμπλο Λαραΐν, ολοκληρώνει την άτυπη τριλογία του που έχει ως επίκεντρο σπουδαίες γυναίκες. Μετά το «Jackie» (2016, 99’) και το «Spencer» (2021, 117’), αποφασίζει να αφηγηθεί τις τελευταίες μέρες της μεγάλου υψίφωνου του 20ου αιώνα Μαρία Κάλλας, όπου ζει απομονωμένη στο πολυτελές διαμέρισμά της στο Παρίσι με μόνη συντροφιά το προσωπικό της, Μπρούνα και Φερρούτσιο, - εξαιρετικός στο ρόλο του καταβεβλημένου αλλά υπομονετικού υπηρέτη ο Πιερφραντσέσκο Φαβίνο – και τα δυο κανίς της. Η Κάλλας περνάει τις μέρες της καταναλώνοντας Mandrax (υπνωτικό, ηρεμιστικό) , αποφεύγοντας να φάει και αποζητώντας διακαώς την εύρεση της χαμένης της φωνής ώστε να μπορέσει να ξαναγυρίσει στη σκηνή.
Η βιογραφία του Λαραΐν, όπως και οι προηγούμενες του, δεν έχει σκοπό να ακολουθήσει την γραμμική αφήγηση μια κλασικής βιογραφικής ταινίας. Η «Maria» είναι μια ψυχογραφία μιας μεγάλης σοπράνο, μιας ντίβας αλλά και το σπαρακτικό πορτραίτο μιας γυναίκας που έζησε φυλακισμένη στις προσδοκίες των άλλων. Κινηματογραφώντας την μέσα στο μεγαλοπρεπές γεμάτο έργα τέχνης αλλά μοναχικό κλειστοφοβικό διαμέρισμά της, ο σκηνοθέτης ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής της μέσα από αναμνήσεις, γυρισμένες σε ασπρόμαυρο, και βλέπουμε στιγμής από τη δύσκολη παιδική της ηλικία στην κατεχόμενη Αθήνα, όπου εξαναγκαζόταν από τη μητέρα της να τραγουδάει για ένα πιάτο φαΐ μέχρι και την θυελλώδη σχέση της με τον Αριστοτέλη Ωνάση που την απαγόρεψε να τραγουδάει.
Ο σκηνοθέτης όλα αυτά τα γεγονότα όμως τα παρουσιάζει ως κομμάτια ενός μεγαλύτερου αινιγματικού παζλ. Οι αναμνήσεις εμπλέκονται με τις τωρινές φαντασιώσεις της, η Κάλλας φαντάζεται ότι της παίρνουν μια συνέντευξη για ένα ντοκιμαντέρ και περπατάει τους δρόμους του Παρισιού, - εκπληκτική η φωτογραφία του Έντουαρντ Λάχμαν που καταφέρνει να «αιχμαλωτίσει» ένα φθινοπωρινό Παρίσι με τις αποχρώσεις του κίτρινου και του καφέ προσθέτοντάς έναν πολύ όμορφο τόνο μελαγχολίας -, εξιστορώντας την ζωή της. Μέσα από αυτά τα δυο ξεχωριστά κομμάτια, αναμνήσεις/φαντασιώσεις που μπλέκονται το ένα μέσα στο άλλο ο Λαραΐν απομυθοποιεί την Κάλλας ώστε να παρουσιάσει την ανθρώπινη διάστασή της και να φέρει στο προσκήνιο τα προσωπικά της τραύματα και τις εμμονές της.
Η Αντζελίαν Τζολί ενσαρκώνει την Κάλλας με ευαισθησία και καταφέρνει να αναδείξει την εσωτερική σύγκρουση, την θλίψη, την απομόνωση και την επιθυμία της να ξαναβρεί τη χαμένη φωνή της, που για εκείνη σημαίνει να αποκτήσει ξανά την ταυτότητά της. Η Τζολί κινείται κάποιες στιγμές σαν φάντασμα, μια γυναίκα που περιδιαβαίνει σε διάφορους χώρους κουβαλώντας μαζί της το παρελθόν της. Αυτό που αφαιρεί όμως δύναμη από την ερμηνεία της είναι η διαχείριση του Λαραΐν που παρουσιάζει κάποιες στιγμές την Κάλλας ως κάτι μη ανθρώπινο, ως ένα έργο τέχνης. Παρόλο που υπάρχει μια εσωτερικευμένη συναισθηματική φόρτιση αυτή δεν απελευθερώνεται.
Η προσπάθεια του σκηνοθέτη να δημιουργήσει μια βιογραφία που δεν ακολουθεί την πεπατημένη, εδώ βρίσκει αρκετά εμπόδια. Το σενάριο του Στίβεν Νάιτ αδυνατεί να εστιάσει στις αναμνήσεις της Κάλλας, οι οποίες παρουσιάζονται σποραδικά και δεν αναλύονται εις βάθος. Οι τραυματικές εμπειρίες της, αυτές που την διαμόρφωσαν, περνούν μπροστά από τα μάτια μας και γρήγορα χάνονται. Μεταπηδάμε από την μια στην άλλη χωρίς να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος ανάπτυξή τους, αφήνοντας μας μια αίσθηση επιφανειακής προσέγγισης. Η σχέση της με τον Ωνάση παρουσιάζεται απλοϊκά ενώ η εισαγωγή του φανταστικού δημοσιογράφου με τον οποίο συνομιλεί η Κάλλας μοιάζει ως ιδέα παρωχημένη.
Η ταινία τελικά δεν καταφέρνει να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την ίδια την Κάλλας, παρά περισσότερο διογκώνει κατά κάποιο τρόπο τον μύθο γύρω από το όνομά της. Πρόκειται για ένα ψυχογράφημα μιας μεγάλης καλλιτέχνιδας και ενός ψυχικά τραυματισμένου ανθρώπου.
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (05-12-2024)
