Καμία Άλλη Γη
★★★★★ (No Other Land, Παλαιστίνη, Νορβηγία, 2024, 92’)
Σκηνοθεσία: Μπάζελ Αντρα, Γιουβάλ Αμπραχαμ, Χάμνταν Μπαλάλ, Ρέιτσελ Σορ
Το ντοκιμαντέρ, που δημιουργήθηκε από κοινού από τον Παλαιστίνιο Μπάζελ Αντρα, δημοσιογράφο και κινηματογραφιστή, τον Γιουβάλ Αμπραχάμ, Ισραηλινό δημοσιογράφο και κινηματογραφιστή και τους Χάμνταν Μπαλάλ, Παλαιστίνιο φωτογράφο, και την Ισραηλινή διευθύντρια φωτογραφίας και σκηνοθέτη Ρέιτσελ Σορ, καταγράφει για περισσότερα από 5 χρόνια τη συνεχόμενη καταστροφή που συντελείται στην περιοχή Masafer Yatta της Δυτικής Οχθης και των εκδιωγμό των κατοίκων της.
Μέσα από προσωπικές, σπαραχτικές, ιστορίες, την καταγραφή μιας ζοφερής πραγματικότητας συχνά μέσω κινητών τηλεφώνων και την σύντομη εξιστόρηση των γεγονότων της δεκαετίας του ’80, όταν και η ισραηλινή κυβέρνηση κήρυξε στρατιωτική ζώνη την περιοχή με κύριο σκοπό την εκδίωξη των κατοίκων της, το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει με σκληρότητα την καθημερινότητα των κατοίκων της από το 2019 μέχρι και το 2023, χωρίζοντας την αφήγηση σε κεφάλαια, που ζουν τον φαύλο κύκλο της βίας. Στο ντοκιμαντέρ σχολιάζονται όλα από την βία ως την πολιτική και τα παιχνίδια εξουσίας, αν και δίνονται κάπως συγκεχυμένες πληροφορίες που δεν βοηθάνε στην πλήρη κατανόηση του πολιτικού υπόβαθρου, είτε μέσω της εικόνας (που «μιλάει» πολύ συχνά από μόνη της), είτε μέσω των συζητήσεων μεταξύ του Άντρα, του Αμπραχάμ και των κατοίκων.
Η βία και ο μισανθρωπισμός κατακλύζουν την οθόνη και μας προτρέπουν να μην αποστρέψουμε το βλέμμα αλλά να αντιληφθούμε το έγκλημα που συντελείται για τόσα χρόνια στην περιοχή. Η καταγραφή των γεγονότων είναι σκληρή, μερικές φορές ανυπόφορη. Μέσα από την κάμερα του Άντρα βλέπουμε την καταστροφή, τους διωγμούς τη συνεχόμενη κατεδάφιση των οικισμών από τις Ισραηλινές δυνάμεις και την προσπάθεια των κατοίκων να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους. Μια διαδικασία που στην οθόνη επαναλαμβάνεται συνεχώς, με τον χρόνο να κυλάει και να φέρνει εν τέλη το ίδιο αποτέλεσμα. Όσο γινόμαστε μάρτυρες του ίδιου σκηνικού, της ίδιας παράλογης, αλόγιστης βίας συνηθίζουμε, και αντιλαμβανόμαστε ότι οι μπουλντόζες και η εισβολή των στρατιωτών είναι ρουτίνα για τους Παλαιστίνιους και μας προκαλεί τρόμο όταν αντιλαμβανόμαστε ότι η καθημερινότητα μιας οικογένειας είναι πια να τους κατεδαφίζουν το σπίτι τους και να τους πυροβολούν.
Μέσα από αυτά τα σκληρά γεγονότα βλέπουμε και την ανάπτυξη της σχέσης του Άντρα με τον Ισραηλινό δημοσιογράφο ακτιβιστή Αμπραχάμ, που προσπαθεί να κατανοήσει όσα συμβαίνουν και έρχεται αντιμέτωπος όχι μόνο με την δυσπιστία των κατοίκων αλλά και με τον χλευασμό των ομοεθνών του, στρατιωτών, γι’ αυτούς είναι ο δήθεν ακτιβιστής και τον θεωρούν εχθρό τους, δεν υπάρχει χώρος για διαφορετική σκέψη, για συμπόνια, το μίσος κυριαρχεί. Η εξερεύνηση αυτής της σχέσης δείχνει όχι μόνο τις σημαντικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ τους, - χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι ο Αμπραχάμ μπορεί να μετακινείται ελεύθερα όποτε θέλει ενώ ο Άντρα είναι καθηλωμένος στον ίδιο τόπο -, αλλά και πράγματα που τους ενώνουν όπως είναι ο διακαής πόθος και των δυο να συνεργαστούν στο όνομα της δικαιοσύνης και κάποτε να συνυπάρξουν στον ίδιο τόπο.
Το «Καμία Γη» είναι σκληρό, είναι αληθινό, δεν κρύβει κάτι, η κάμερα δεν μετατοπίζεται για να μην δείξει κάτι άσχημο, όλα παρουσιάζονται όπως είναι. Οι εικόνες που βλέπουμε αποτυπώνονται στον αμφιβληστροειδή μας, έρχονται για να μας στοιχειώσουν και να μας θυμίσουν ότι σε μια περιοχή του πλανήτη υπάρχουν άνθρωποι που εκτελούνται εν ψυχρό, παιδιά που βομβαρδίζονται, δεν υπάρχουν ώρες για μάθηση ή για παιχνίδι, μόνο βία και ο θάνατος. Όταν τελικά η ταινία τελειώσει το αίσθημα που κυριαρχεί είναι ότι αυτός ο φαύλος κύκλος δεν θα τελειώσει ποτέ. Η βία, ο τρόμος, ο θάνατος έχουν ριζώσει στην περιοχή.
Το ντοκιμαντέρ κέρδισε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στην Berlinale, το Βραβείο Κοινού για την καλύτερη ταινία ντοκιμαντέρ στο τμήμα Πανόραμα του Φεστιβάλ Βερολίνου, το βραβείο καλύτερης ταινίας και Βραβείο Κοινού στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπενχάγης (CPH: DOX) 2024 καθώς και την Χρυσή Αθηνά για την καλύτερη ταινία ντoκιμαντέρ στις Νύχτες πρεμιέρας 2024.
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (17-10-2024)
