Αδέσποτα Κορμιά

★★★★☆
(Ελλάδα, Ελβετία, Ιταλία, Βουλγαρία, 2024, 109’)

• Σκηνοθεσία: Ελίνα Ψύκου

Η Ελίνα Ψύκου, σκηνοθετεί το πρώτο της μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, το οποίο βραβεύτηκε με Ειδική Μνεία στο 26ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ένα μεγάλο οδοιπορικό ανάμεσα σε τέσσερις χώρες (Μάλτα, Ιταλία, Ελλάδα, Ελβετία) μέσα από το οποίο η σκηνοθέτης προσπαθεί να «ανοίξει» έναν ειλικρινή διάλογο για επίμαχα ζητήματα όπως: το δικαίωμα στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία, την έκτρωση και την θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης που απασχολούν πολλούς πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ταυτόχρονα να τα αναδείξει μέσα από την κινηματογράφηση τριών ξεχωριστών ιστοριών.

Οι ιστορίες που βλέπουμε να ξετυλίγονται στην οθόνη είναι τριών γυναικών που διεκδικούν την αυτοδιάθεσή τους και είναι αναγκασμένες να μεταναστεύσουν από τις χώρες τους ώστε να το επιτύχουν. Η Ρόμπιν είναι έγκυος, αλλά η Μάλτα έχει έναν από τους αυστηρότερους νόμους κατά των αμβλώσεων στην ΕΕ, οπότε πρέπει να ταξιδέψει μέχρι την Ιταλία, ενώ το ζευγάρι της Κατερίνα και Γκάια θέλουν να αποκτήσουν παιδί μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης και είναι αναγκασμένες να έρθουν στην Ελλάδα λόγω των νομικών περιορισμών που έχει η χώρα τους. Τέλος, η ιστορία της Κικής, όπου πάσχει από μια ανίατη αρρώστια και θέλει να πεθάνει με αξιοπρέπεια αναζητώντας τρόπους για υποβοηθούμενη αυτοκτονία (ευθανασία) σε άλλες χώρες. Η τελευταία ιστορία δημιουργεί και ένα νέο μονοπάτι μέσα στην ταινία όπου μας οδηγεί στην Ελβετία σε μια άλλη περίπτωση υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, εξερευνώντας περαιτέρω μέσα από συνεντεύξεις γιατρών και ειδικών το θέμα της ευθανασίας και τα πολύπλοκα ζητήματα της.

Η Ψύκου με απόλυτη ευαισθησία χειρίζεται αυτές τις ιστορίες, χωρίς να τις εκμεταλλεύεται προς χάρη της αφήγησής της αλλά αφήνει πολλές φορές την εικόνα να «μιλήσει», χωρίς να επεμβαίνει. Προσεγγίζει τις πρωταγωνίστριες της με όρους καθαρά ανθρώπινους, τις αφήνει να μιλήσουν, να πουν την ιστορία τους και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ξετυλίγοντας ένα αφηγηματικό κουβάρι που στο τέλος το νήμα του οδηγεί σε αυτό που η σκηνοθέτης θέλει πρώτα απ’ όλα να αναδείξει: την ανάγκη της σωματικής αυτονομίας και το δικαίωμα του ευρωπαίου πολίτη να μπορεί στην χώρα του να έχει τα ίδια δικαιώματα με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες χωρίς να χρειαστεί να μεταναστεύσει για να βρει το δίκιο του.

Το ντοκιμαντέρ από την αρχή δεν διατυμπανίζει ότι θα δώσει απαντήσεις στα θέματα του, δεν προσπαθεί να πείσει τι είναι σωστό και τι όχι και δεν παίρνει θέση (τουλάχιστον όχι φανερά) σε αυτά τα σοβαρά ζητήματα. Τουναντίον η Ψύκου κάνει το επιπλέον βήμα και συμπεριλαμβάνει μέσα στο ντοκιμαντέρ της και αντίθετες φωνές, όσων διαφωνούν με τις παραπάνω επιλογές, δίνοντας τους τον χώρο να μιλήσουν και να ακουστούν τα επιχειρήματά τους, - τα οποία κατά κύριο λόγο είναι ισχνά ή δεν είναι καν επιχειρήματα -, καταφέρνοντας με αυτό τον τρόπο να τους εκθέσει στο κοινό που πρέπει από μόνο του να σκεφτεί, να συζητήσει και να αποφασίσει τι σημαίνει να έχω τον πλήρη έλεγχο του δικού μου σώματος.

*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (28-03-2024)