Ζώνη Ενδιαφέροντος
★★★☆☆ (The Zone of Interest, Η.Π.Α., Ην. Βασίλειο, Πολωνία, 2023, 105’
)
Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Γκλέιζερ
Ηθοποιοί: Κρίστιαν Φρίντελ, Σάντρα Χιούλερ
Ο Τζόναθαν Γκλέιζερ, ο σκηνοθέτης του εξαιρετικού «Κάτω από το Δέρμα», σκηνοθετεί την τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Μάρτιν Έιμς, η οποία έχει ως επίκεντρο τον διοικητή του Άουσβιτς, Ρούντολφ Ες, και την σύζυγό του Χέντβιγκ, οι οποίοι προσπαθούν να φτιάξουν μια ονειρεμένη ζωή για την οικογένειά τους, σε ένα σπίτι με κήπο δίπλα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς.
Με έναν αργό ρυθμό και στατικά πλάνα ο σκηνοθέτης δημιουργεί ένα έργο που δεν προσπαθεί να εκμεταλλευτεί μελοδραματικά το Ολοκαύτωμα αλλά το τοποθετεί σε δεύτερο πλάνο - όλα τα αποτρόπαια που συμβαίνουν στο στρατόπεδο είναι εκτός πλάνου: ήχοι από ουρλιαχτά, πυροβολισμοί από εκτελέσεις -, και τοποθετεί σε πρώτο πλάνο την οικογένεια καταγράφοντας με αποστασιοποίηση και ψυχρότητα την καθημερινότητα της, με φόντο τις καμινάδες του Άουσβιτς, δείχνοντάς τους να ζουν αμέριμνοι αδιαφορώντας για τις φρικαλεότητες που συμβαίνουν πίσω από τους τοίχους του στρατοπέδου. Επιχειρώντας αυτή την προσέγγιση ο Γκλέιζερ προσπαθεί να δημιουργήσει στον θεατή ένα συναίσθημα ανησυχίας/δυσφορίας που σταδιακά μετατρέπεται σε ένα αίσθημα μίσους και αηδίας απέναντι στην οικογένεια που ζει χωρίς να μην συμβαίνει τίποτα, όμως χάνει τον προσανατολισμό του καθώς αναλώνεται στο χτίσιμο της ατμόσφαιρας και σπαταλάει τον κινηματογραφικό του χρόνο αδυνατώντας να προσδώσει το απαιτούμενο βάθος παραγκωνίζοντας τους χαρακτήρες. Χρησιμοποιώντας ελάχιστους διαλόγους, οι οποίοι είναι αδιάφοροι στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, δεν κινεί την ιστορία προς τα εμπρός, μένοντας στην καταγραφή χάνοντας την ευκαιρία να εμβαθύνει περισσότερο στους ανθρώπους που πλαισιώνουν την οικογένεια, δημιουργώντας ένα αντί-δράμα.
Ίσως η επιλογή του αυτή να είναι μια πρόθεση του Γκλέιζερ, να μεταφέρει την αδιαφορία και την αποστασιοποίηση των χαρακτήρων στους θεατές ώστε να ξεχάσουν το τι συμβαίνει πραγματικά σε δεύτερο πλάνο, το Ολοκαύτωμα, και στο τέλος χρησιμοποιώντας μια σκηνή να τους θυμίσει αυτό το τρομακτικό γεγονός. Όμως σε μια ταινία μεγάλου μήκους αυτό το εύρημα γίνεται βαρίδι καθώς παίζοντάς με την υπομονή του θεατή και ξεγελώντας τον ότι θα συμβεί κάτι τον προτρέπεις να στρέψει αλλού το βλέμμα του, κινδυνεύοντας να χάσεις την προσοχή του από ένα τόσο σημαντικό θέμα. Η ταινία κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο στο φετινό Φεστιβάλ Καννών.
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (14-12-2023)
