Τοτέμ
★★★☆☆
(Totem, Μεξικό, Δανία, Γαλλία, 2023, 95’)
Σκηνοθεσία: Λίλα Αβιλές
Ηθοποιοί: Ναΐμα Σεντίες, Μονσεράτ Μαρανιόν, Μαρισόλ Γκασέ
Η Λίλα Αβιλές σκηνοθετεί την δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της και αφηγείται την ιστορία της επτάχρονης Σολ (Ναΐμα Σεντίες) που περνά τη μέρα της στο σπίτι του παππού της, ετοιμάζοντας μαζί με τις θείες της, ένα πάρτι-έκπληξη που για τον πατέρα της, ο οποίος είναι στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου και πεθαίνει.
Με ήδη δυο βραβεία στις αποσκευές της (Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής, Φεστιβάλ Βερολίνου και Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Φεστιβάλ Πεκίνου) η ταινία της Αβιλές είναι ένα δράμα που εκτυλίσσεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου σε ένα σπίτι με την κάμερα να περιπλανιέται ανάμεσα στην οικογένεια της Σολ. Με ευαισθησία και τρυφερότητα καταγράφει τις αντιδράσεις και τα αισθήματά τους.
Η κεντρική ιδέα της σκηνοθέτριας λειτουργεί σχεδόν άψογα καθώς «χτίζει» έναν ιδιόμορφο κόσμο μέσα σε ένα στενό, μερικές φορές κλειστοφοβικό σπίτι που όμως οι προετοιμασίες για το πάρτι το κάνουν τόσο ευχάριστο και ζωντανό. Αυτή η ατμόσφαιρα έρχεται σε αντίθεση με τον επικείμενο θάνατο του πατέρα, η χαρά συγκρούεται συνεχώς με την θλίψη που όμως για ένα μεγάλο μέρος της ταινίας υπάρχει απλώς στο προσκήνιο και διαφαίνεται αμυδρά μέσα από τις αντιδράσεις και τις συνομιλίες της οικογένειας. Η Αβιλές κινηματογραφεί την οικογένεια με ένα Κασιββετικό τρόπο, αφήνοντας την κάμερα ελεύθερη να περιπλανηθεί και να καταγράψει την οικογένεια. Αυτή η καταγραφή σε συνδυασμό με τις συνομιλίες ανάμεσα στα μέλη δίνουν στην ταινία μια αυθεντικότητα, μια ρεαλιστική απεικόνιση μιας προετοιμασίας ενός πάρτι που όμως λειτουργεί και σαν μια πένθιμη τελετή. Η οικογένεια αλληλοεπιδρά μεταξύ της, επιπλήττει, αστειεύεται, τσακώνεται και όλη μαζί σαν ένας ενιαίος οργανισμός προσπαθεί να ανταπεξέλθει σε αυτό που συμβαίνει αλλά και να προστατεύσει την Σολ από την απώλεια που έρχεται. Όμως η Αβιλές αρκετές φορές κάνει κομμάτια αυτόν τον οργανισμό και ακολουθεί κάθε μέλος ξεχωριστά και εκεί καταγράφει την εσωτερική προσπάθεια του καθενός στην συμφιλίωση με το αναπόφευκτο.
Παρόλο που σεναριακά δεν εκμεταλλεύεται στο έπακρο τις δυνατότητες της ιστορίας και δεν τολμά σκηνοθετικά, ίσως γιατί φοβάται μην δώσει μια μελοδραματική χροιά στην ταινία, καταφέρνει να δημιουργήσει ένα έργο ευαίσθητο, με αρκετές δόσεις χιούμορ, που εξερευνά την έννοια του επικείμενου θανάτου, της απώλειας και πως μια οικογένεια και ένα παιδί μπορεί να ανταπεξέλθουν σε αυτό το γεγονός.
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (11-04-2024)
